Günümüzde sıklıkla akıllara gelen bir de “soğuk zincir nedir?” sorusudur. Soğuk zincir, belirli bir sıcaklığın altında muhafaza edilmesi gereken gıdaların üretiminden dağıtımına kadar yapılan dondurma ve soğuk taşıma gibi işlemlerin tamamına verilen addır. Gıdaların kimyasal yapılarının bozulmaması adına sıcaklık, en önemli kriterdir. Eğer sıcaklık parametresinde ani değişimler meydana gelirse gıdalar mikroorganizma üretmeye başlar ve zararlı hâle gelir. Dolayısıyla soğuk zincir, sağlıklı beslenmenin temel taşıdır.
Günümüzde soğuk zincir, “güvenilir gıda ve ilaç” tüketimi için kilit noktadır. Et, balık ve tavuk gibi dondurulmuş ürünlerin yanı sıra meyve, sebze, bakliyatlar ve ilaçlar için de bu yöntem uygulanmaktadır. Bir nevi tarlada başlayan koruma süreci; hazırlanma, depolanma ve tedarik aşamalarında da kırılma olmadan devam ettirilir. Sonuç olarak gıdalar, güvenli bir şekilde market raflarındaki yerini alır ve sağlığı tehdit eden unsurlar ortadan kaldırılır.
Freeze dry tekniğinin soğuk zincirin kırılmadan devam etmesinde önemli bir yere sahip olduğu söylenebilir. Bu teknik ile korunan gıdalar, bakteri üretme riski olmadan tüketilmektedir. Aynı şekilde soğuk zincir ilaçların da bu teknik sayesinde bileşenleri korunmuş olur. Siz de soğuk zincir ve freeze dry hakkında detaylı bilgi sahibi olmak istiyorsanız yazıyı okumaya devam edebilirsiniz.
Gıda Güvenliği Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Gıdalar; biyolojik, mikrobiyolojik ve kimyasal açıdan bozulduğunda insan sağlığı için ciddi anlamda tehlike yaratır. Genel olarak evinizde tükettiğiniz gıdaların bozulup bozulmadığını kokusu ya da tadından rahatlıkla anlayabilirsiniz. Fakat bunun tersi ihtimaller de söz konusudur. Örneğin, yeterli soğuklukta korunmamış olan bir tavuğun tadında ciddi değişiklikler meydana gelmez. Bunun yanı sıra restoranda tüketilen yemeğin sosu ve baharatı da gıdanın güvenilirliğini anlama açısından engel oluşturabilir.
Her bireyin gıda güvenliği hakkında bilgi sahibi olması ve tüketici bilinci ile alışveriş yapması son derece önemlidir. Soğuk zincir kırılması yaşanmadan tüketiciye ulaştırılan her gıdanın sağlıklı olduğuna emin olabilirsiniz. Aynı zamanda hijyen kuralları ve market raflarındaki koruma prosedürleri de dikkat etmeniz gereken önemli noktalar arasında yer alır.
Gıdalar Neden Dondurularak Muhafaza Edilir?
Gıdaların belirli sıcaklık derecelerinin altına düşmeden muhafaza edilmesi son derece önemlidir. Peki, sıcaklık dengesi sağlanmazsa ne olur? 7.2 derece ila 60 derece sıcaklık aralığı, bakterilerin canlı kalmasına ve üremesine izin verir. Sıcaklık değeri 15 derece ve üzerine çıktığında bakteriler çok hızlı şekilde ürer ve toksin üretir.
Toksin, basit bir tabirle açıklamak gerekirse biyolojik zehirdir. Bakteri, virüs, mantar ve protozoa mikroorganizmalar tarafından gıdalar üzerinde üretilir. Toksinler, gıda zehirlenmelerine neden olarak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Yukarıda yer alan sıcaklık değerlerinin yalnızca et, süt ve tavuk gibi hayvansal gıdalar için geçerli olmadığına da vurgu yapmak gerekir. Bitkiler, meyveler ve sebzeler de bakteri üretmeye elverişli sıcaklıklarda son derece zararlı hâle gelebilir. Örneğin, dondurulmuş meyve sağlıklı bir besindir. Fakat 40 derece sıcaklık üzerinde bekleyen bir meyve, sağlığınızı riske atabilir.
Donmuş Gıda ve Soğuk Zincir Arasındaki İlişki
Soğuk zincir, dondurulmuş gıdaların market raflarına gelişini kapsayan bir süreçtir. Marketlerde satışa sunulan ve soğuk zincirle korunması gereken gıdaların uygun bir biçimde muhafaza edilmesi son derece önemlidir. Bunun için donmuş gıdalar ile soğuk zincir arasındaki ilişkinin doğru bir biçimde kurulması gerekir. Örneğin; dondurulmuş hamur, pizza ya da deniz ürünleri, rutubetsiz ortamda -22 derecede muhafaza edilmelidir.
Soğuk Zincir ve Yasal Zorunluluklar
Soğuk zincir, her insanın güvenli gıda tüketmeye hakkı olduğu için zorunlu bir hâle getirilmiştir. Bu durum, denetimlerin de son derece sıkı bir şekilde gerçekleştirilmesine ortam hazırlamıştır. Soğuk zincir taşıma zorunluluğu olan gıdalar ise aşağıdaki gibidir:
- İçecekler
- Konserveler
- Kuru gıdalar
- Yardımcı katkı malzemeleri
- Atıştırmalıklar
- Çikolata ve çikolata kaplı gıdalar
- Margarin
- Dondurulmuş hamur
- Şarküteri
- Sebzeler
- Beyaz et
- Süt ve süt ürünleri
- Deniz ürünleri
- Dondurulmuş pizza
Yukarıda bulunan gıdalar; kuru, donuk, serin ve soğuk olmak üzere 4 farklı kategoride ele alınır. Yasal düzenlemeler kapsamında ilgili gruplar için sıcaklık değerleri belirlenmiştir. Örneğin, kuru ürün kategorisinde yer alan atıştırmalıklar için belirlenen zorunlu sıcaklık değeri 21 derecedir. Soğuk ürünlerde bu sıcaklık 4 dereceyken donuk ürünlerde ise -22 derece olarak belirlenir.
Soğuk zincir, belirlenen sıcaklık değerlerinin +2 ya da -2 oranında değişmesi ile gerçekleşebilir. Ancak sıcaklık değerinde daha fazla fark olması ve gıdaların satışa sunulması bir suçtur. Denetimler son derece sıkı bir şekilde yapıldığı için günümüzde marketten alınan birçok gıdanın bakteri üretmediği söylenebilir.
Perakende Sektörü ve Soğuk Zincir
Soğuk zincir, perakende sürecinde ürünlerin kabul edilmesinden satıldığı ana kadar önemli bir yer tutar. Perakendecilere taşınacak olan gıdalar, yasal olarak belirlenen sıcaklık değerlerinde muhafaza edilmelidir. Depo alanları ve satış noktalarına geldiklerinde ise gıdaların yine aynı sıcaklık değerine sahip olan ortamda korunması gerekir.
Soğuk zincir kargo, ürünlerin bozulmadan raflarda yerini almasına yardımcı olur. Burada tüketici olarak dikkat etmeniz gereken noktalardan bir tanesi, market dolaplarının sıcaklık ölçülerine bakmaktır. Örneğin, dondurulmuş gıdaların tutulduğu dolaplarda sarı bir çizgi vardır. Ürünlerin bu çizginin üzerine çıkmaması gerekir.
Eğer çizgiyi aşan bir düzen görürseniz ilgili marketin güvenli ürünler satmadığı düşüncesine kolaylıkla erişebilirsiniz. Tüm bunların yanı sıra perakende sektöründe gerekli özenin gösterilmediğini fark etmeniz durumunda bir tüketici olarak şikayet etme hakkına da sahip olduğunuzu bilmeniz gerekir.
Soğuk Zincir İlaç Sektörü ve Freeze Dry
İlaç endüstrisinde, ilaçların kalitesinin korunması ve tedarik zinciri sorunlarının çözülmesi adına freeze drying (dondurarak kurutma) teknolojisi büyük bir rol oynamaktadır. Bu yöntem, ilaçları stabilize ederek uzun süre saklanmalarını sağlar.
Freeze drying, suyun çıkarılmasıyla ilaçları stabilize edererek hydrolysis olasılığını azaltır. Ayrıca ilaçların daha stabil hale gelmesini sağlayarak raf ömrünü artırken oda sıcaklığında stabil kalmasını sağlar. Bu sayede ürünler soğuk zincir olmayan veya yeterli ultra-soğuk depolama imkanlarına sahip olmayan sıcak yerlerde de en iyi şekilde kalabilirler. Bu süreç özellikle stabilite ve güvenlik gereklilikleri göz önüne alındığında, ilaç sektöründe freeze drying metodunun önemini vurgular.
Soğuk Zincirin Korunması için Alınması Gereken Önlemler
Soğuk zincirin korunması için ilk olarak kullanılan soğutuculara son derece dikkat edilmesi gerekir. Sağlıklı bir muhafaza için belirlenen sıcaklık değerleri, ürünlerin bozulmamaları için gerekli olan spesifik rakamlardır ve keyfi olarak değiştirilemez. Bu noktada freeze dry cihazları gibi güvenilir makineler tercih edilebilir.
“Soğuk zincir kaç derece?” ya da “Soğuk zincir ilaçları saklama koşulları nedir?” sorusu, tüketiciler tarafından sıklıkla merak edilir. Zincirin korunması adına sıcaklık değerlerinde maksimum 2 derece farklılıklar meydana gelebilir. Bunun üzerindeki düşüş ya da yükselmeler, gıdaların veya ilaçların bozulmasına neden olur.
Soğuk Zincir Bozulması Nedir?
Soğuk zincir bozulması; sebze, et ya da balık gibi herhangi bir besinin hazırlanma, taşınma ve dağıtma süreçlerinden birinde olmaması gereken sıcaklık değerinde tutulmasıdır. Sıcaklık değiştiği an soğuk zincir bozulur ve bakteri üretimi için elverişli bir ortama zemin hazırlanır.
Soğuk Zincir Bozulmasının Freeze Dry Gıdalar Açısından Sonuçları
Freeze Dry makineleri, soğuk zincir bozulmasını son derece rahat bir şekilde engeller. “Dondurarak kurutma” olarak da bilinen bu teknik; sebze, meyve, et ve balık gibi gıdaların yanı sıra ilaç veya aşı gibi medical ürünlerinin de güvenli bir şekilde korunmasını sağlar.
Freeze dry makineleri, gıdaların içerisinde yer alan nem oranını belirli miktarlara indirir. Bu sayede gıdalar, yanlış sıcaklık değerleri ile karşılaşsa da nem oranı dengelendiği için bakteri üretemezler. Dolayısıyla son derece sağlıklı besinler elde edilir ve böylece sağlığınızı riske atacak olan faktörler de tamamen ortadan kaldırılmış olur. Ayrıca ilaçlar ya da aşılar da bileşenlerini koruyarak istikrarlı halde kalırlar. Bu sayede medical ürünlerinde güvencesi sağlanmış olur.
Önceki yazımıza https://liyolife.com/tr/ipard-programi/ linkinden ulaşabilirsiniz.
