Dondurarak kurutma olarak bilinen liyofilizasyon en sağlıklı gıda saklama yöntemlerinden Liyofilizasyon günümüzde sadece gıda değil sağlık sektöründe de kullanılır. Bu yöntemde ürünler temel özelliklerini kaybetmez. Ürün donduktan sonra basıncı düşer ve daha sonra süblimasyon işlemiyle donan su tekrar çıkarılır. Sonrasında da düşük sıcaklıkta dehidrasyon işlemi gerçekleştirilir.
Üstelik tarihsel sürecine bakıldığında da çok eskiye dayanan bir yöntemdir. Teknolojide ve gıda endüstrisindeki gelişmeler liyofilizatör kullanımının yaygınlaşmasını sağlamıştır. Verimli bir şekilde yararlanabilmek için dondurarak kurutma aşamalarının doğru yapılması ve doğru makine kullanımı çok önemlidir.
Bu nedenle yazımızda dondurarak kurutma yönteminde dikkat edilmesi gereken hatalar neler, bu konudaki önemli verileri inceledik. İşlem öncesi, işlem sırasında ve sonrasında dikkat edilmesi gereken ipuçlarını sizin için paylaşıyoruz.
Liyofilizasyon Öncesi Yapılan Hatalar
Dondurarak kurutma yönteminde en iyi sonucu almak için öncesinde dikkat edilmesi gereken bazı kriterler söz konusu. İşlem uygulanacak ürünlerin veya gıdaların niteliği, hazırlığı ve aşamalarının doğru yürütülmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle ürünlerin ve gıdaların kurutma sürecinde yapılan hatalar açısından ilk değerlendirme işlem öncesinde yapılan hataların ortadan kaldırılmasına yönelik olmalıdır.
Örnek Hazırlama ve Donma İşlemi
Dondurarak kurutma yöntemindeki en önemli amaç sebze ve meyvelerin gibi kurutulmuş gıdaların hasat anındaki tazeliğini ve doğallığını korumak. Yine işlem yapılacak tüm gıda ve ürünler için tazeliğinin muhafaza edilmesi esastır.
Ayrıca işlem sırasında dondurularak kurutulmuş meyve ve sebzelerin gıda kalitesini etkileyen unsurlara dikkat edilmelidir. Dondurma işleminin hızlı olmadığı durumda oluşan iri buz kristalleri üründe bozulmaya yol açar. İşlem yapılacak gıda veya ürünler için örnek hazırlama ve hızlı dondurma bu süreç öncesi büyük önem taşır.
Donma İşlemi Öncesi Konsantrasyon
Dondurarak kurutma yöntemindeki önemli adımlardan biri ürünün içindeki suyun buharlaştırılmasıdır. Bu işlem vakum altında ve düşük ısıda gerçekleşirken özünün korunması amaçlanır.
Buharlaştırma sonrası ortaya çıkan yoğun ürün konsantrasyonu olarak adlandırılır. Bu süreçteki önemine gelince çözünen maddenin konsantrasyonu yüksek olduğunda, kurutulmuş ürünün daha küçük spesifik alana sahip olması söz konusudur.
Böylelikle emilen suyun çıkarılması daha zordur. Bu da liyofilizasyonun ikincil kurutma basamağının daha uzun zamanda veya daha yüksek sıcaklıkta gerçekleşmesine neden olur. Dondurarak kurutma yönteminde yapılan hatalar açısından ürünlerin konsantrasyonu iyi değerlendirilmelidir.
Liyofilizasyon Sırasında Yapılan Hatalar
Dondurarak kurutma işleminin sağlıklı yürütülebilmesi için uygulanan basamakların doğru şekilde takip edilmesi gerekir. Bu işlemin dayandığı 3 temel basamak bulunur.
- Dondurma
- Birincil kurutma
- İkincil kurutma
İşlem sırasında yapılan hatalar işlem sırasında bu basamaklardaki aksaklıklardan kaynaklanabilir.
Yanlış Parametrelerinin Seçilmesi
İşlemin başarısında bazı anahtar parametrelerin doğru seçilmesi önemlidir. Dondurularak kurutma aşaması, uygun soğutma hızı, uygun derin soğutma sıcaklığı ve yeterli donma süresi bu parametreler içerisinde yer alır.
Dondurarak kurutma yönteminde yapılan hataları önlemek için birincil kurutma basamağındaki çember basıncı ve raf sıcaklığı parametreleri kontrol edilmelidir. Süblimasyonun devamı ve soğuk zincir korunması için uygun raf sıcaklığı çok önemlidir.
Yetersiz Bakım
İşlem sürecinde hedefe ulaşmak için etkileşim hâlindeki basamaklar arasında geçiş uyumlu olmalıdır. Bu nedenle kurutarak dondurma yapılacak ürünleri veya gıdaları etkileyen faktörler göz önüne alınarak tüm basamakları doğru proseslerle gerçekleştirilmesine özen gösterilmelidir.
Liyofilizasyon Sonrası Yapılan Hatalar
Başarılı bir liyofilizasyon için işlemin doğru yapılması yeterli değildir. İşlem sonrasında da yapılan hatalar, ürünün verimli olarak saklanabilmesi için etkilidir. Bu süreçte yapılan hatalar açısından ürünlerin iyileştirilmesi, depolanma ve paketleme sürecinin yönetilmesi dikkat edilmesi gereken konular arasındadır.
Liyofilizasyon Ürünlerinin İyileştirilmesi
Liyofilizasyon ürünlerinin iyileştirilmesi kurutma yönteminin gıdanın özelliklerine uygun şekilde seçilmesi konusu ile oldukça birbirine bağlıdır. Bu amaçla bazı gıdaların toz formları elde edilerek saklanır. Ancak gıdaların tozları daha karmaşık yapıdadır.
İçindeki su oranı yüksek gıdalar daha sonra farklı fiziksel değişimler ortaya çıkarabilir. Bu nedenle öncelikle kaliteli ve ürünün korunmasına yönelik mükemmel sonuç veren kurutma işlemine bağlı kalmaktır. Dondurularak kurutulmuş meyve ve sebze gibi ürünlerinin iyileştirilmesi bu süreçte yapılan hatalar açısından doğru değerlendirilmelidir.
Ürün Depolama ve Paketleme Hataları
Dondurma işleminin en önemli etkisi ürün depolama sırasındaki sıcaklık değişimine karşıdır. Hızlı dondurma, sıcaklık değişimi riskine karşı daha fazla dayanıklılık sağlar. Bununla birlikte ürün depolama ve paketleme hataları dondurarak kurutma sürecinde yapılan hatalar listesinde sık karşılaşılan durumlar arasındadır.
Dondurarak kurutma, gıdaların raf ömrünü uzatırken saklama koşullarının uygunluğu, ani sıcaklık değişiminin olmaması ve sağlığa zararı olmayan ambalaj kullanılması önemlidir. İşlem sonrası depolama ve paketleme esnasında ürünün nemden ve hava almasından kaçınılmasına özen gösterilmelidir.
Liyofilize edilen gıda poşetlerinin ya da kullanılan ambalajların delinmeye dayanıklı olması gerekir. Su ve hava geçirmez olmaları paketleme koşulları için önemli bir unsurdur.
Liyofilizasyon Sürecinde Kalite Kontrol Önlemleri
Kalite kontrol, yapılan herhangi işlemin kalite etkinliğini olumsuz etkileyen durumları önlemek amacıyla uygulanır. Her sektörde ve her işte olduğu gibi bu süreçte de kalite kontrol önlemleri büyük önem taşır.
Liyofilizasyon sürecinde yapılan hatalar nasıl önlenebilir sorusunun cevaplarından biri de kalite kontrol önlemlerine gösterilen hassasiyete dayanmaktadır. Besinlerin tekstür analizleri dondurma öncesi ve sonrası ürün kalitesini anlamak için önemlidir.
En Sık Yapılan Hatalardan Kaçınmak İçin İpuçları
Besinlerin tazeliğini korumayı amaçlayan dondurarak kurutma yönteminin verimli olabilmesi için bu süreçte yapılan hatalar üzerinde önlemler alınmalıdır. Bu nedenle freeze fry teknolojisini kullananlar için faydalı olacağını düşünerek en sık yapılan hatalardan kaçınmayı sağlayacak ipuçları sunuyoruz:
- Dondurarak kurutma sırasında işlem parametrelerine dikkat edilmelidir. Isıtma plakasının sıcaklığı, dondurularak kurutulacak ürünün kalitesi, kurutma basamaklarının uygulanma hızı etkilidir.
- Ürün bazında dondurarak kurutma koşullarının doğru ilerlemesi önemlidir. Çünkü her freeze-dried meyve ve sebze gibi gıdanın özelliği ve nem içeriği farklıdır. Bu da işlem basamaklarının özenle gerçekleştirilmesini zorunlu kılar.
- İşlem için uygun liyofilizatör seçimi yapılmalıdır. Çünkü freeze-dry teknolojisi sadece gıda değil tıbbi ürünler gibi özel hassasiyet içeren malzemelerde de kullanılabilir. Ürünün niteliği ve uygulandığı liyofilizatör, bu süreçte yapılan hatalar açısından büyük önem taşır.
Doğru Ekipman Seçimi ve Kullanımı
İşlem sürecinin iyi yönetilmesi ve başarısı doğru ekipmanın seçimi ile oldukça ilişkilidir. Burada da doğru freeze dry makinesi kullanmak için iyi bir araştırma yapmak büyük önem taşır. İşlem yapmak istediğiniz ürünün özellikleri, hacmi ve freeze dry makinesinin uyumu önemlidir.
Siz de gıda ürünleriniz için doğru freeze dryer arıyorsanız online araştırma yapabilirsiniz. Liyolife rehberliğinde sunulan freeze dryer seçenekleri liyofilizasyonda otomatik yönetilen bir süreci ortaya çıkarır. Bu açıdan siz zahmete girmeden dondurarak kurutma sürecinde yapılan hatalar riskini en aza indirmek ve ürünleri saklamak kolaylaşır.
Liyolife teknolojisi, dayanıklılığı 25 yıla dayanan gıda paketleri hazırlamanıza olanak tanır. Meyve-sebze, kahve, evcil hayvan maması gibi talep gören ürünleri hazırlamak için oldukça idealdir.
Liyofilizasyonun verimi için freeze dry makinesi bakımı da oldukça önemlidir. Ürünlerinizin kalitesinin muhafaza edilmesi ve uzun vadede tasarruf için freeze dry makinesinin bakımı zamanında yapılmalıdır. Liyolife size düzenli bakım hizmeti sunarak ürünlerinizin kullanım ömrü de uzar.
Süreç Optimizasyonu ve Kalite Kontrol Yöntemleri
Dondurarak kurutma yönteminin basamaklarında ilk aşama olan dondurma en önemli basamak olarak değerlendirilebilir. Bu nedenle ürün kalitesi ve prosesi optimize etmek adına dondurma basamağının kontrolü son derece önemlidir.
Birincil ve ikincil kurutmanın hızı, verimi dondurma süreci ile oldukça ilgilidir. Kalite kontrol işlemleri için bazı araç gereçlerden yararlanılabilir. Bilgisayarlı gaz kromatografları ve oksijen analizörleri gibi laboratuvar ölçüm cihazları da kalite kontrol işlemlerinde kullanılan ekipmanın içindedirler.
Önceki yazımıza https://liyolife.com/tr/dondurularak-kurutulmus-kahve-nasil-yapilir/ linkinden ulaşabilirsiniz.
